Mã độc mới chuyên tống tiền xuất hiện tại Việt Nam

Ông Nguyễn Minh Đức, chuyên gia bảo mật thuộc Ban Công nghệ FPT, cho biết từ trưa ngày 21/1, ông nhận được lời đề nghị trợ giúp về việc hệ thống mạng máy tính của một số cơ quan, trong đó có cả ngân hàng lớn tại Việt Nam, bị nhiễm một loại mã độc mới.

Khi thâm nhập được vào máy tính của nạn nhân, mã độc quét toàn bộ ổ đĩa của máy tính và mã hoá các file bằng mã hoá khoá công khai (public key cryptography). Hầu hết các tệp tin quan trọng trên máy tính với định dạng .doc, pdf, xls, jpg, zip… sẽ không thể mở được.  Để giải mã bắt buộc phải có khoá bí mật (private key) mà chỉ có kẻ phát tán mới có và nạn nhân sẽ nhận được thông báo trên desktop đòi tiền chuộc nếu muốn giải mã file.

Ông Đức cho hay, mọi chuyện bắt đầu khi người sử dụng nhận được một e-mail có chứa file đính kèm giả như một file văn bản. File này thực chất là một downloader có định dạng .scr (Screen Saver) với tên trùng với tên file đính kèm trong e-mail.

Downloader sẽ kích hoạt WordPad để hiển thị một file văn bản đúng với nội dung trong e-mail, khiến người dùng nghĩ tệp tin đính kèm này chứa văn bản thật. Tuy nhiên, nhiệm vụ của downloader là tải các file độc hại khác xuống và trong trường hợp này, nó kết nối tới máy chủ để tải xuống một file .exe. File .exe này tiếp tục sinh ra 2 file .job và .exe khác và tệp .exe sau này mới là "nhân vật chính" với khả năng mã hoá tất cả các file .doc, pdf, xls, jpg, zip… trên máy tính nạn nhân rồi hiển thị thông báo doạ nạt, tống tiền.

Nạn nhân nhận được e-mail với file chứa mã độc giả là file văn bản thông thường.

Sau khi thâm nhập, mã độc sẽ mã hóa các file. Trong ảnh là những file đã bị mã hóa.

Sau đó, nạn nhân nhận được thông báo phải nộp tiền chuộc trong vòng 96 giờ, nếu không file sẽ bị mã hóa vĩnh viễn.

"Khi bị mã hóa, chúng ta không có cách nào giải mã được file nếu không có khoá. Vì vậy, nhiều người đã buộc phải trả tiền cho kẻ phát tán để lấy lại những file quan trọng của mình. Trong trường hợp này thì phòng cháy hơn chữa cháy", ông Đức nhận định.

Để tránh bị lây nhiễm, người sử dụng nên sử dụng các phần mềm diệt virus được cập nhật thường xuyên, cảnh giác với các file đính kèm trong e-mail và tốt nhất là không mở file khi nhận được từ người lạ và chỉ tải các file cài đặt từ website chính gốc. Bên cạnh đó, họ cũng không nên bấm vào những đường link nhận được qua chat hay e-mail và thường xuyên sao lưu file tài liệu của mình.

Công ty công nghệ Bkav cũng cho biết, hệ thống giám sát của họ đã phát hiện biến thể mới của dòng mã độc CryptoLocker đang phát tán mạnh tại Việt Nam.

"Theo dõi cho thấy hàng loạt người dùng trong nước đã nhận được các e-mail spam có đính kèm file .zip mà khi mở file này, máy tính của người dùng sẽ bị kiểm soát, các file dữ liệu (Word, Excel) bị mã hóa, không thể mở ra được. Theo phân tích của Bkav, dữ liệu đã bị mã hóa sẽ không thể được khôi phục vì hacker sử dụng thuật mã hóa công khai và khóa bí mật dùng để giải mã chỉ được lưu trên server của hacker", Bkav cho hay.

Công ty này đã cập nhật phương án xử lý virus CryptoLocker này vào phiên bản diệt virus mới nhất còn khách hàng sử dụng phiên bản Bkav Pro sẽ được tự động bảo vệ nhờ tính năng phát hiện thông minh Anti Ransomware. "Trong trường hợp bắt buộc phải mở để xem nội dung, người sử dụng có thể mở file trong môi trường cách ly an toàn Safe Run", chuyên gia của Bkav khuyến cáo.

Châu An
Ảnh: Nguyễn Minh Đức